Rentabiliteit geeft aan in welke mate er winst gemaakt wordt op het geïnvesteerde vermogen. In dit artikel wordt er onderscheid gemaakt tussen drie kengetallen om de rentabiliteit van een organisatie berekenen, namelijk rentabiliteit over het eigen-, vreemde- en totale vermogen. Rentabiliteit is een belangrijke maatstaf voor investeerders om te bepalen wel of niet te investeren in een organisatie. Hieronder worden de drie voorgenoemde kengetallen uiteengezet.
Rentabiliteit eigen vermogen
Dit kengetal geeft inzicht in de verhouding tussen de winst van een organisatie en het geïnvesteerde vermogen van de eigenaren en aandeelhouders ofwel het eigen vermogen. De formule die hiervoor gehanteerd wordt is als volgt:
Rentabiliteit eigen vermogen= nettowinst / gemiddeld eigen vermogen x 100%
Voorbeeld
Voor deze formule zijn een tweetal elementen benodigd. De nettowinst (winst na belasting) is terug te vinden in de winst en verlies rekening van een organisatie. Het eigen vermogen is het door de eigenaren of aandeelhouders beschikbaar gestelde vermogen om de bedrijfsactiva mee te financieren en is terug te vinden op de balans van de onderneming. Belangrijk hierbij is dat het gaat om het gemiddelde eigen vermogen over een jaar. Dus de waarde van het eigen vermogen per 1 januari plus de waarde per 31 december gedeeld door 2. Stel dat de winst voor interest en belasting 100 en het gemiddeld eigen vermogen 500 bedraagt. Dit levert de volgende formule op: rentabiliteit eigen vermogen = 100/500 x 100% = 20%.
Dit betekent dat de winst van de organisatie 20% van het gemiddeld eigen vermogen bedraagt. De rentabiliteit van het eigen vermogen zegt iets over de mate van winstgevendheid over het in eigen vermogen. Hoe hoger deze waarde uitvalt des positiever of winstgevender is de organisatie ten opzichte van het eigen vermogen.
Rentabiliteit totaal vermogen
De rentabiliteit over het totale vermogen is een kengetal dat inzicht geeft in de winstgevendheid over het totale vermogen. Dit betekent dat er niet alleen gekeken wordt naar de verhouding winst voor interest en belasting ten opzichte van het eigen vermogen, maar ook met het vreemd vermogen. De formule die hiervoor gehanteerd wordt is als volgt:
Rentabiliteit totale vermogen= winst voor interest en belasting (EBIT of bedrijfsresultaat) / gemiddeld totaal vermogen x 100%
Om de formule in te vullen zijn een tweetal elementen noodzakelijk, namelijk de winst voor interest en belasting (EBIT of Bedrijfsresultaat) en is terug te vinden in de winst en verliesrekening. En het totale vermogen, dat is terug te vinden op de balans weerspiegelt de totale balanswaarde of het vreemd vermogen plus het eigen vermogen. Belangrijk hierbij is dat het gaat om het gemiddelde totale vermogen over een jaar. Dit is het totale vermogen per 1 januari plus het vermogen op 31 december gedeeld door 2. Bij de rentabiliteit van het eigen vermogen werd een winst voor interest en belastingen van 100 gehanteerd. Stel dat de waarde van het gemiddeld totale vermogen op 100 is vastgesteld. Dit levert de volgende formule op: rentabiliteit totale vermogen = 100/1000 x 100% = 10%.
Dit betekent dat de winst van de organisatie 10% bedraagt van het totaal gemiddeld geïnvesteerde vermogen. Dus van zowel het eigen vermogen als het vreemd vermogen. Ook bij de rentabiliteit van het totaal vermogen geldt hoe hoger het percentage hoe beter de winstgevendheid over het geïnvesteerde vermogen. De rentabiliteit van het totale vermogen is dus een indicator voor de mate van winstgevendheid van het in de organisatie geïnvesteerde vermogen.
Rentabiliteit vreemd vermogen
Het kengetal rentabiliteit vreemd vermogen biedt inzicht in de verhouding tussen interestlasten en totaal uitstaande vreemde vermogen. Het zegt welke vergoeding kredietverschaffers verkrijgen in de vorm van interest ten opzichte van het vreemd vermogen voor het ter beschikking stellen van krediet aan een organisatie. De formule die hiervoor gehanteerd wordt is als volgt:
Rentabiliteit vreemd vermogen = interest / Gemiddeld geïnvesteerd vreemd vermogen x 100%
Om de formule in te vullen zijn twee elementen noodzakelijk. De eerste is de interest. Dit is het bedrag dat jaarlijks aan interest wordt betaald aan verschaffers van vreemd vermogen en is terug te vinden op de winst- en verliesrekening van een organisatie. Het gemiddeld geïnvesteerde vreemd vermogen heeft betrekking op de waarde van het korte en lange vreemde vermogen en is terug te vinden op de balans. Belangrijk hierbij is dat het gaat om het gemiddeld geïnvesteerde vreemd vermogen over een jaar. Dit is de waarde van het vreemd vermogen op 1 januari plus de waarde van het vreemd vermogen op 1 december gedeeld door twee. Stel dat er in een bepaald jaar 100 interestkosten waren en dat er een gemiddeld geïnvesteerd vreemd vermogen van 1500 op de balans staat. Dit levert de volgende formule op: 100/1500 x 100% = 6,67%.
Dit betekent dat de interestkosten 6,67% bedragen van het gemiddeld geïnvesteerde vreemd vermogen. Voor een organisatie is het uiteraard belangrijk de interestkosten zo laag mogelijk te houden om minder kosten te maken. Wat betreft de rentabiliteit vreemd vermogen kan gesteld worden dat hoe lager het percentage hoe beter dit voor de organisatie is. Echter is het voor kredietverschaffers weer beter dat het percentage hoger uitvalt. De rentabiliteit van het vreemd vermogen is dus een indicator voor de mate van betaling van interest voor het in de organisatie geïnvesteerde vreemde vermogen.
