De kracht van nederig leiderschap

Alles wat je om je heen ziet is uiteindelijk het resultaat van leiderschap. Beslissingen die worden genomen, knopen die doorgehakt worden, visies en missies die worden uitgestippeld en ideeën die worden verkondigd. Daarnaast hebben leiders invloed op mensen, hun omgevingen en samenleving waarin ze werken en leven. Leiders, hoe je het wend of keert, bepalen indirect en direct de koers en toekomst van onze wereld. 

De afgelopen jaren hebben de zwaktes en tekortkomingen van het hedendaagse leiderschap blootgesteld. Kortetermijnwinst denken en het ontbreken van een duurzame en sociale visie voor het leven hebben ervoor gezorgd dat de mens in onzekerheid leeft over wat de toekomst zal gaan brengen. Een nieuw soort leiderschap is wat we nu nodig hebben. Een leiderschapsstijl die niet voor het ego, het compromis, de aandeelhouders of alleen de winst gaat, maar met antwoorden en oplossingen komt die het algemeen belang dienen. Leiderschap die begrijpt dat naast innovatie, missie en visie de factor mens en duurzaamheid als businessmodel centraal moeten staan. Nederig leiderschap voldoet hieraan omdat nederig leiderschap de ander als vertrekpunt heeft en niet zich zelf.

Bij nederig leiderschap zijn twee processen die onderling met elkaar verbonden zijn. Het eerste proces houdt in dat je het gedrag van de ander waaraan je leiding geeft probeert te verbeteren, beïnvloeden, veranderen om de beoogde doelstellingen te realiseren. Dit proces kun je monitoren door voorwaarden te stellen, samen doelen vastleggen en evaluatie momenten af te spreken. Het tweede proces is het gedrag van de leider zelf. Het eerste proces is volledig afhankelijk van het tweede proces. Sterker nog, het gedrag van de leider zelf kan de succesfactor en sleutel zijn tot verandering bij de ander. Succes van leider wordt voor een groot gedeelte bepaald of hij of zij instaat is om het eigen ego ondergeschikt te maken aan te bereiken doelstellingen. 

Ego
Ego betekent in het Latijns ‘ik’. Het ego is een product van ons eigen denken, een kader van waarden, normen, regels en overtuigingen. Ons ego is ons eigen idee van wie wij denken dat we zijn. Het beheersen van de drang van het ego naar fortuin, roem en invloed is de primaire verantwoordelijkheid van elke leider. Een leider met nederig levenshouding heeft zijn ego onder controle. Het ego is niet afhankelijk van externe factoren voor zijn voeding, stabiliteit of geluk. Het heeft geen aandacht, vleierij of applaus nodig. Het zoekt geen bevestiging. Het ego zegt ik ben te vertrouwen, het is veilig.

De mens is een emotioneel wezen en zoals bekend zijn emoties energetisch geladen. Blekkingh stelde in zijn boek ‘Authentiek Leiderschap’ dat authentiek leidersgedrag motiveert en trekkracht creëert. Een ego dat onder controle is onttrekt geen energie van haar omgeving. Integendeel, het genereert juist energie aan haar omgeving. Dit is een belangrijk gegeven omdat iedereen naar de leider kijkt wat voor emotionele signalen hij of zij uitzendt. Met andere woorden: de leider zet de emotionele standaard neer. De leider resoneert als het ware zijn energie en neemt zijn omgeving hierin mee. De leider heeft dus direct invloed op de emotionele huishouding van de ander. Dit komt omdat onze hersenen met ‘elkaar praten’. Het praten van de hersenen met elkaar is een open loop zoals wetenschappers dat noemen. Een interpersoonlijke limbische regulatie waarbij een persoon signalen stuurt naar een ander en hierdoor fysiologische en psychologische veranderingen te weeg kan brengen, Lewis, Amini, Lannon,’ A general theory of love’.

Nederigheid
Nederig leiderschap is per definitie een gedrag, een levenshouding en een geloof dat de leider bereid is om verschillende persoonlijke risico’s en verliezen te nemen. En van persoonlijke genoegens en voordelen af te zien omwille van de voordelen van de organisatie en de mensen. Dit wordt onderschreven door Ashton en Lee’s ‘The H (humilty & honesty) Factor of Personality’. Uit onderzoek blijkt dat als een leider The H factor (nederigheid en eerlijkheid) bezit de leider niet op zoek is naar status, het manipuleren van de anderen, geld, of macht maar alles in het werk stelt om organisatie en de ander te laten excelleren. Uit verder onderzoek blijkt die Collins en zijn team hebben uitgevoerd onder 1435 bedrijven en uitvoerig is beschreven in zijn boek ‘Good to Great Why Some Companies Make the Leap…and Other’s Don’t’is dat bij elk kritisch beslissingsmoment een ‘good’ leider voor zich zelf koos en een ‘good to great’ leider zich ondergeschikt maakte aan het belang van de werknemers en organisatie. Nederigheid bleek de beslissende factor bleek te zijn waarom een bedrijf wel naar ‘great’ excelleerde en andere ‘good ‘bleven. Een van de kenmerken van ‘great’ leiders was en is dat ze in staat waren door de mensen heen de wereld te beïnvloeden. Ze voelden een urgentie om een bijdrage te leveren aan de wereld ondanks dat dit buiten hun aandachtsgebied lag. Ze gaven hun versie op het leven door aan diegene waaraan ze leiding gaven.

Visie voor het leven
Een visie op het leven houdt in op de eerste plaats dat je door je houding en karakter laat zien waarvoor je staat. Luisteren, vertrouwen en integriteit. Je laat met inzet en hulpvaardigheid zien dat het niet om jou draait maar om de ander. Je bouwt je visie op rechtvaardigheid, waardigheid, respect, eigenwaarde, talent ontwikkelen en duurzaamheid. Een lichtpuntje uitbouwen tot geloof in eigen kunnen. Een mens die gehoord wordt en voelt dat hij of zij erkend wordt door zijn of haar leider en uiting kan geven aan wat hij of zij voelt en denkt zal meer psychologisch ruimte over hebben om iets terug te geven aan de wereld waarin hij of zij leeft. Het bewust worden van leiders dat zij altijd een kans hebben om impact te hebben op een mensenleven op welk niveau hij of zij functioneert is essentieel omdat iedereen naar de leider kijkt voor empathie, sturing en autoriteit.

Nederigheid is als de zee
Alle beekjes en rivieren stromen naar de zee omdat de zee lager is dan zij. Ondanks dat de zee de absolute en onbetwiste leider is, is ze niets, helemaal niets als de beekjes en rivieren haar niet het water geven en dus haar kracht. Ze kan alleen haar kracht behouden als ze lager blijft, nederig blijft. Nederigheid geeft het zijn kracht.

Als je de mensen wilt regeren, moet je jezelf onder hen plaatsen. Als je de mensen wilt leiden, moet je hun boven je zelf plaatsen. Wie durft het aan om tegen de stroom in te gaan en de ander te dienen in plaats van bediend te worden?

Dit artikel is een bijdrage van Oliver Khouri