Flow

Creativiteit wordt veelal geassocieerd met vooruitgang. Diverse onderzoekers hebben een directe correlatie vastgesteld tussen de mate van creativiteit en de werktevredenheid. Voorgenoemde houdt met name verband met het feit dat mensen tevredenheid ervaren wanneer ze vooruitgang boeken. Csikszentmihaly legt een verband tussen vooruitgang en werktevredenheid en noemt dat ‘flow’. Een flow-ervaring bevindt zich in het gebied tussen angst en verveling: beide zijn geenszins te duiden als positieve ervaringen.
Teveel verveling of routinematig werk vraagt om uitdaging en teveel uitdagingen achter elkaar vragen om rust en doen verlangen naar routinematig werk. Deze dynamiek verklaart volgens Csikszentmihalyi waarom flow-activiteiten tot groei en ontdekking kunnen leiden.

Flow betreft een mentale toestand waarin iemand volledig opgaat in de bezigheden, tijd, energie en andere investeringen lijkt te vergeten. Volgens Quinn (2005) is er geen sluitende definitie. Csikszentmihalyi omschrijft het echter als “an ongoing process of seeking and conquering challenges” en stelt dat het vooral gaat om “a word frequently used by the informants themselves to describe the experience”. Quinn definieert flow echter als: “a subjective experience in which people report performing their best”. Veelal wordt flow geassocieerd met sport. Gedurende een flow-ervaring zijn individuen in een autotelische staat van bewustzijn, ofwel niet betrokken bij de buitenwereld, waarin de activiteit plezierig is, wordt en blijft, tot het punt dat het te routinematig wordt. De kwaliteit van de subjectieve ervaring is afhankelijk van een match tussen de gepercipieerde uitdaging en de gepercipieerde vaardigheid. Flow ontstaat als een persoonlijk doel consistent is met gevoel van eigenwaarde. Dahlén heeft voortgebouwd op Csikszentmihalyi’s bevindingen en de creatieve capaciteit in het flow-gebied aangegeven. De ruimte tussen de diagonale strepen noemt Csikszentmihalyi de flow-ervaring; Dahlén spreekt van ‘Happiness’. Een flowervaring treedt op als uitdaging en vaardigheden in de juiste mix samenkomen.Vervolgens doen zich twee verschijnselen achterelkaar voor, namelijk (1) de vaardigheden zullen door oefenen en ervaring toenemen en (2) de uitdaging is niet groot genoeg meer. Door deze twee verschijnselen maakt de pijl die de beleving weergeeft in onderstaand figuur een beweging naar rechtsonder. Steeds meer zal een gevoel van verveling ontstaan. Op een bepaald moment is betrokkene klaar voor een nieuwe uitdaging. Het verschil tussen het vertrek- en het eindpunt van deze beweging is “the creative capacity”.
De creatieve capaciteit zal groeien als men op tijd voor nieuwe uitdagingen wordt gesteld. Hoe groter de creatieve capaciteit, hoe groter de uitdaging die een persoon aankan. Flow en de creatieve capaciteit zijn twee belangrijke aspecten voor het ontwerpen van interventies om creativiteit te faciliteren.

LITERATUUR

Csikszentmihalyi, M. (1975). Beyond boredom and anxiety. Indianapolis, IN: Indiana University, Jossey-Bass.

Csikszentmihalyi, M. (1988).The flow experience and its significance for human psychology. In Csikszentmihalyi, M., I. Csikszentmihalyi (Eds.), Optimal experience: Psychology studies of flow in consciousness. Cambridge, UK: Cambridge University Press.

Dahlén, M. (2008). Creativity unlimited: Thinking inside the box for business innovation. Chichester, UK: John Wiley & Sons LTD

Quinn, R.W. (2005). Flow in knowledge work: High performance experience in the design of national security technology. Administrative Science Quarterly, 50 (2005), 610-641.