Wat zijn de rechten en plichten die bij een ondernemingsraad (OR) horen?

In Nederland is de instelling van een ondernemingsraad (OR) verplicht in organisaties waarin gemiddeld ten minste 50 personen werkzaam zijn (artikel 2 van de Wet op de ondernemingsraden, WOR). Het gaat hierbij om de som van het aantal werknemers en het aantal personen met een arbeidsovereenkomst op basis van een publiekrechtelijke aanstelling.

Daarnaast kan een OR ook worden ingesteld in organisaties met minder dan 50 werknemers als dit is vastgelegd in een collectieve arbeidsovereenkomst (CAO) of als de werkgever vrijwillig besluit een OR in te stellen.

Wanneer een organisatie aan de wettelijke criteria voldoet, heeft het instellen van een OR verschillende doelen volgens de WOR. De OR heeft als taak de belangen van de werknemers te behartigen en de communicatie en medezeggenschap tussen de werkgever en werknemers te bevorderen. De OR heeft bijvoorbeeld recht op informatie, overleg en adviesrecht bij belangrijke besluiten die de organisatie aangaan, zoals fusies, reorganisaties en arbeidsvoorwaarden. De rechten en plichten van een OR zijn vastgelegd in de Wet op de Ondernemingsraden (WOR) in Nederland.
In dit artikel wordt ingegaan op de rechten en plichten van een OR.

Rechten van de ondernemingsraad:

1. Informatierecht: Het informatierecht houdt in dat de OR recht heeft op tijdige en volledige informatie van de bestuurder. De bestuurder moet de OR informeren over verschillende onderwerpen, zoals financiële informatie, de gang van zaken binnen de organisatie, voorgenomen besluiten en sociale en personele aangelegenheden. Dit recht stelt de OR in staat om goed geïnformeerd besluiten te nemen en de belangen van de werknemers te behartigen.

2. Adviesrecht: Het adviesrecht houdt in dat de OR het recht heeft om advies uit te brengen over voorgenomen besluiten van de bestuurder die belangrijke gevolgen hebben voor de organisatie en/of werknemers. De bestuurder moet het advies van de OR serieus overwegen voordat hij een definitief besluit neemt. Als de bestuurder het advies naast zich neerlegt, moet hij dit schriftelijk en met redenen omkleed doen. Het adviesrecht geeft de OR de mogelijkheid om invloed uit te oefenen op het beleid van de organisatie.

3. Instemmingsrecht: Het instemmingsrecht houdt in dat de OR het recht heeft om in te stemmen met voorgenomen besluiten van de bestuurder op bepaalde terreinen, zoals arbeidsomstandigheden, arbeids- en rusttijden, gelijke behandeling, reorganisaties en regelingen op het gebied van pensioen en sociale zekerheid. Als de OR niet instemt, kan de bestuurder het besluit niet uitvoeren, tenzij hij naar de kantonrechter stapt en deze beslist dat het besluit toch mag worden genomen. Het instemmingsrecht waarborgt dat de belangen van de werknemers voldoende worden meegewogen bij belangrijke besluiten.

4. Initiatiefrecht: Het initiatiefrecht houdt in dat de OR het recht heeft om zelf onderwerpen aan te dragen en voorstellen te doen aan de bestuurder. De bestuurder is verplicht om de voorstellen serieus te bespreken en daarop te reageren. Het initiatiefrecht geeft de OR de mogelijkheid om actief mee te denken en invloed uit te oefenen op het beleid van de organisatie.

5. Recht op overleg: De OR heeft het recht om regelmatig overleg te voeren met de bestuurder. Tijdens dit overleg kunnen verschillende onderwerpen worden besproken, zoals de algemene gang van zaken binnen de organisatie, de strategie en het beleid, en eventuele knelpunten en verbeterpunten. Het overlegrecht zorgt voor een gestructureerde communicatie tussen de OR en de bestuurder.

Plichten van de ondernemingsraad:

1. Geheimhoudingsplicht: De OR heeft een geheimhoudingsplicht ten aanzien van vertrouwelijke informatie die hij in het kader van zijn werkzaamheden ontvangt. Deze plicht zorgt ervoor dat de OR vertrouwelijk omgaat met gevoelige informatie en de privacy van betrokkenen beschermt.

2. Verplichting tot overleg: De OR is verplicht om te overleggen met de bestuurder over de onderwerpen die in de WOR zijn vastgesteld. Het overleg moet plaatsvinden op een constructieve en respectvolle manier, waarbij beide partijen zich inspannen om tot goede afspraken te komen.

3. Verplichting tot deskundigheid: De OR heeft de plicht om zich voldoende te informeren en deskundigheid op te bouwen om zijn taken naar behoren uit te voeren. Dit betekent dat de OR zich moet verdiepen in relevante wet- en regelgeving, ontwikkelingen binnen de organisatie en andere relevante onderwerpen.

4. Verplichting tot verantwoording: De OR is verplicht om verantwoording af te leggen aan de werknemers die hij vertegenwoordigt. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren door middel van het verstrekken van informatie via nieuwsbrieven, het organiseren van bijeenkomsten of het houden van verkiezingen voor de OR. Door verantwoording af te leggen, zorgt de OR voor transparantie en betrokkenheid van de werknemers.

5. Verplichting tot samenwerking: De OR heeft de plicht om samen te werken met de bestuurder en andere relevante partijen binnen en buiten de organisatie. Samenwerking is essentieel om goede resultaten te behalen en de belangen van de werknemers effectief te behartigen.

Het is belangrijk op te merken dat de rechten en plichten van een OR kunnen variëren afhankelijk van de specifieke situatie en de afspraken die binnen de organisatie zijn gemaakt. De bovenstaande rechten en plichten geven echter een algemeen beeld van de basisprincipes die van toepassing zijn op een OR volgens de WOR.

In conclusie speelt de OR een cruciale rol in het vertegenwoordigen van werknemersbelangen en het uitoefenen van invloed op het beleid van de organisatie. De rechten van de OR, zoals het informatierecht, adviesrecht, instemmingsrecht, initiatiefrecht en recht op overleg, stellen de OR in staat om effectief te functioneren en invloed uit te oefenen. Tegelijkertijd brengen deze rechten bepaalde plichten met zich mee, zoals de geheimhoudingsplicht, verplichting tot overleg, verplichting tot deskundigheid, verplichting tot verantwoording en verplichting tot samenwerking. Door deze rechten en plichten in acht te nemen, kan de OR een waardevolle bijdrage leveren aan het welzijn en de belangen van de werknemers en de organisatie als geheel.