Demand-Induced Strain Compensation Model, ook wel het Hoofd (mentaal)-Hart (emotioneel)-Hand (fysiek)-Model genoemd, is ontwikkeld door Jan de Jonge en Christian Dormann.
Het betreft een model voor werkstress en arbeidsmotivatie dat tracht de positieve en negatieve gevolgen van de werkomgeving op de gezondheid én het welbevinden van werknemers te verklaren. Het model richt zich daarbij op twee cruciale componenten van de werkomgeving namelijk, (1) taakeisen en (2) werkhulpbronnen. De kerngedachte die schuil gaat achter het model is dat werk bestaat uit Hoofd-, Hart- en Handtaken en HHH (mentaal, emotioneel en fysiek) werkhulpbronnen en de gedachte dat mensen kunnen herstellen van hun werk.
Het model bestaat uit drie kernbegrippen:
- Taakeisen zijn die aspecten van het werk die inspanning vragen en kunnen worden onderverdeeld in HHH-taakeisen.
- Hulpbronnen worden beschouwd als energiebronnen en kunnen worden onderverdeeld in HHH-hulpbronnen. Een mentale hulpbron is bijvoorbeeld een eigen werkmethode kiezen. Een emotionele is bijvoorbeeld emotionele steun van collega’s of leidinggevende. Fysieke hulpbronnen zijn bijvoorbeeld technische of ergonomische hulpmiddelen of simpelweg een helpende hand van een collega.
- Herstel is het volledig loskomen van werk (detachment) ten aanzien van HHH. Mentaal loskomen betekent niet meer aan het werk denken. Emotioneel loskomen betekent niet meer nadenken over emotioneel belastende situaties alsook deze niet meer beleven. Fysiek loskomen betekent niet meer dezelfde houding hebben of hetzelfde werk verrichten.
Er is een DISQ-vragenlijst ontwikkeld om metingen te verrichten aangaande taakeisen en werkhulpbronnen. De DISQ-R meet in dit verband ook het herstel.
Verder dient te worden opgemerkt dat het DISC-model gebaseerd is op zelfregulerende processen. In het werk gaat het om de inzet van functionele werkhulpbronnen om de effecten van specifieke taakeisen op de gezondheid en arbeidsmotivatie van de werknemer het hoofd te kunnen bieden. Twee centrale onderliggende principes van het DISC model betreffen:
- Multidimensionaliteit van concepten
Taakeisen, hulpbronnen, herstel en werkgerelateerde uitkomsten bestaan primair uit mentale, emotionele of fysieke kenmerken. - Drievoudig matchingsprincipe
Taakeisen, hulpbronnen, herstel en werkgerelateerde uitkomsten zijn sterker geassocieerd indien gelijksoortige concepten en processen een rol spelen. Bijvoorbeeld hoge mentale taakeisen in combinatie met gebrek aan mentale werkhulpbronnen en mentaal herstel zullen primair leiden tot mentale (stress)reacties.
LITERATUUR
De Jonge, J. & Dormann, C. (2003). The DISC Model: Demand-Induced Strain Compensation mechanisms in job stress. In M.F. Dollard, A.H. Winefield & H.R. Winefield (Eds.), Occupational stress in the service professions (pp. 43-74). London: Taylor & Francis
Reageer op dit bericht