Heeft een bedrijf perse een visie en missie nodig om te kunnen voortbestaan?
Veel bedrijven en organisaties besteden veel tijd en geld aan het vaststellen van een visie en een missie. Dat is, zo wordt gezegd, een voorwaarde om te kunnen voortbestaan. Zonder visie en missie is het, zo wordt gezegd, niet mogelijk doelstellingen te formuleren en een strategie uit te stippelen.
Maar is dat wel zo?
Niet dus.
Visie
Visie is een moeilijk definieerbaar begrip. Visie is het exclusieve recht van visionairs. Veel bedrijven, de meeste bedrijven, zijn ontstaan zonder visie. Vaak ontstaan bedrijven omdat iemand iets leuks in elkaar geknutseld heeft, een houten WC bril bijvoorbeeld. De buren vinden dat een leuk ding en vragen hem er nog een te maken. Het woord verspreid zich en al snel is de man dagen en dagen op rij bezig met hamer, schroevendraaier, frees en verfkwast en hij besluit er een bedrijfje in te beginnen.
Had deze man de visie dat houten toiletbrillen de toekomst waren? Dat houten toiletbrillen beter waren? Dat de wereld, de klanten, zaten te wachten op zijn product? Ik denk het niet. Had Steve Jobs de visie dat een grafische interface het werken met computers makkelijk maakte? Nee, die visie had Jack Tramiel van Amiga. Steve Jobs wist met Apple dankzij duidelijke en realistische doelstellingen Apple tot een wereldmerk te maken. Zelden staat visie aan de basis van een nieuw bedrijf. Passie komt vaker voor, maar een stevige portie geluk is vaker de basis van een succesvolle onderneming. Waarom dan zoeken naar een visie? Visie is leuk om wat nieuws te beginnen en dat wil zeggen dat de weg naar succes vaak erg lang kan duren, want als de markt niet klaar is voor de visie, dan zal het bedrijf geen lang leven beschoren zijn. Amiga met 4026 kleuren en 16 kanaals stereo, gebaseerd op de visie dat kleur en geluid essentieel zouden worden voor computers, haalde de eindstreep niet. De beste computer aller tijden, gemaakt met visie, vanuit een visie, met een duidelijke missie, mislukt omdat hij te vroeg op de markt was gezet.
Missie
De missie is het “believe system” van een organisatie. Waar staan we voor, wat willen we zijn? Daarom begint de missie altijd met “Wij willen…. “ “We want to make work easier” (Apple), “We want to give people pleasure” (Disney), “Wij willen klanten met onze energie van dienst zijn” (GZO), “Wij willen creativiteit de ruimte geven” (Fokker Space) zijn treffende voorbeelden van goede missies.
Omdat in een missie de basis doelstelling van een bedrijf of organisatie wordt vastgelegd, is het belangrijk de missie te communiceren naar de werknemers en de klanten. En juist hier schuilt het gevaar van de missie, want als een bedrijf of organisatie de missie niet naleeft, dan ligt imagoschade op de loer. De belastingdienst doet ons voorkomen dat ze het makkelijker willen maken, maar zijn ze daar in geslaagd? Wel toen Joop van Lunteren nog directeur was, maar nadat hij van het toneel verdween is het gebruikersgemak van de belastingdienst er niet beter op geworden. Zijn de producten van Philips wel zo gebruikersvriendelijk en simpel als ze zeggen? Het hebben van een missie geeft veel duidelijkheid, maar schept meteen een probleem omdat de kans dat alles wat een organisatie doet of nalaat aan deze missie kan worden opgehangen. Een missie heeft daarom alleen zin als hij eenvoudig en concreet, maar vooral naleefbaar is. Zonder missie kan een organisatie goed leven, zelfs excelleren. Het hebben van een missie is geen conditio sine qua non.
Beleid
Het beleid van een organisatie is een huwelijk tussen missie en visie. Het beleid begint met een mission statement, de uitwerking van de missie. De mission statement begint dan ook met “Daarom…”
Beleid wordt per beleidsterrein bepaald op basis van de visie die het management heeft op dat beleidsterrein.
Opnieuw een valkuil.
De visie “Ons personeel is onze belangrijkste productiefactor”, zien we in ieder sociaal jaarverslag staan, maar als er sprake is van kostenreductie, begint met met personeel afvloeien voordat aan andere alternatieven wordt gedacht.
“We streven naar continuïteit van de organisatie”, maar winstmaximalisatie is bij veel bedrijven het hoogste doel.
Te vaak bestaat het mission statement uit loze kreten, politiek correct, maar in de praktijk niks waard. In dat geval is de management workshop waarin de documenten zijn vastgelegd ook verloren tijd geweest en is het opstellen van missie en missionstatement verloren tijd en geldverspilling geweest.
Slot
Zonder vastgelegde visie kunnen de meeste bedrijven en organisaties uitstekend functioneren. Visie is leuk voor bedrijven die willen vernieuwen, maar vereist dan wel een visionair als leider. Visie op de diverse beleidsterreinen is wel essentieel om goed en passend beleid te formuleren. Deze visie moet door alle beleidsbepalers worden gedragen.
Een missie en mission statement helpen om de organisatie intern en extern transparant te maken. De missie beschrijft de primaire doelstelling van de organisatie, is het believe system van de organisatie. Kan of wil de organisatie de missie niet naleven, wordt de missie niet gedragen door de top en lagen direct onder de top, dan zal de missie zich tegen de organisatie keren en is het risico op imagoschade groot.
Als een organisatie op een keerpunt staat, een nieuwe start moet maken, een andere koers wil gaan varen, is een management workshop waarin de visie op de markt, de wereld, de mission en het mission statement worden opgesteld een goede start. Niet om een mooi document te maken, maar om het gezamenlijk fundament voor de organisatie te bepalen.
Ad de Beer
