Thomas-Kilmann model

In het Thomas-Kilmann Conflict Mode Instrument, hierna het Thomas-Kilmann model genoemd,  onderscheiden Kenneth W. Thomas en Ralph H. Kilmann (1974)  vijf stijlen voor het hanteren van conflicten. Zij stellen dat lastige situaties met anderen veelal in essentie zijn terug te brengen naar een tegenstrijdigheid aangaande belangen en dit spanningen oplevert tussen menselijke neigingen. Dit spanningsveld  hebben Thomas & Killmann in een assenmodel geplaatst, waarmee vervolgens vijf verschillende manieren worden gekarakteriseerd om met tegenstrijdige belangen om te gaan. De assen in kwestie:

– Verticale as: Assertiviteit, de wens om de eigen doelen door te drukken en het doel te verwezenlijken.

– Horizontale as: Coöperativiteit, de wens om de relatie goed te houden en het proces soepel te laten verlopen.

De vijf verschillende manieren om met tegenstrijdige belangen om te gaan:

(1) Doordrukken – “My way or the highway”
Links bovenin bevindt zich de meest assertieve persoon, ofwel de person welke zich niet bekommert om samenwerking of het welbevinden van de ander in de situatie. Voor deze persoon is vooral de kwestie het meest essentiele. De persoon wil zijn of haar doel verwezenlijken, ongeacht hoe dat voor de ander is.

(2) Vermijden – “I’ll think about it tomorrow”
Links onderin bevindt zich de person die noch het doel verwezenlijkt, noch geïnteresseerd is in de betrekking met de ander. Deze persoon vermijdt het liefst moeilijke situaties, vindt ook dat hij of zij daar meestal niets mee van doen heeft. Het voordeel van die afstand is dat deze personen doorgaans uitstekend in staat zijn om een objectief oordeel over het conflict te vellen. Anderzijds zullen ze zich zeer beperkt inspannen in lastige situaties en deze liever verleggen naar een ander. Hierbij kan worden gedacht aan een collega.  

(3) Samenwerken – “Two heads are better than one”
Rechts bovenin bevindt zich de persoon die tracht  zowel de betrekkingen goed te houden, echter ook het doel tracht te verwezenlijken. Deze persoon is succesvol in het realiseren van een balans tussen eigen belang en het belang van een ander in een lastige situatie. Deze persoon is door middel van exploreren ook doorlopend bezig om alle belangen in dit verband te onderzoeken, inzichtelijk te maken en te behartigen.

(4) Toegeven – “It would be my pleasure”
Rechts onderin bevindt zich de persoon die zich vooral bekommert om de betrekking met de ander. Deze person is zeer coöperatief ingesteld in lastige situaties.Deze persoon wordt dan ook meestal aardig gevonden en kan zich goed inleven in anderen. Deze persoon weet echter in een lastige situatie zelden het doel te realiseren; er wordt toegegeven aan de behoefte van de ander ten koste van zichzelf. Maar zijn opdracht realiseert hij in die lastige situaties vaak niet.

(5) Compromissen sluiten – “Let’s make a deal”
Middenin bevindt zich een calculerende onderhandelaar. De ander kan enkele wensen realiseren wanneer daar tegenover staat dat hij zelf ook op een aantal punten zijn doel weet te realiseren. “Geven en nemen” is leidend bij deze persoon in lastige situaties. Tegelijk ontstaat bij collega’s over deze persoon ook wel eens het gevoel dat hij er zich daarmee gemakkelijk vanaf maakt en vooral zorgt zelf geen last te hebben van de gevolgen van de bekomen oplossing(en).

Elk van bovengenoemde manieren van reageren kan effectief zijn in bepaalde situaties. Soms is het simpelweg niet mogelijk om door te drukken en dient men toe te geven. Door bewust te worden van het verschil in belangen dat de situatie lastig maakt, kan meer grip op de situatie worden verkregen. Middels gerichte gespreksinterventies kunnen belangen van de gesprekspartner, en samenhangende emoties, worden erkend en daar het eigen belang en samenhangende gevoelens bij worden geplaatst. Het expliciteren van belangen, behoeften en gevoelens maakt het mogelijk om samen te evolueren in de richting van een betere samenwerking en kan een persoon in staat worden gesteld om een win-win situatie te creëren.

Welke kanttekeningen kunnen worden geplaatst bij het Thomas-Kilmann model?

Hoewel het model waardevol is in veel situaties, zijn er enkele kanttekeningen die men in overweging kan nemen:

1. Overgeneralisatie: Het model categoriseert mensen in vijf conflictstijlen (concurreren, samenwerken, toegeven, vermijden en compromissen sluiten). Het gevaar hiervan is dat het mensen kan oversimplificeren en generaliseren. In werkelijkheid zijn menselijke gedragingen complex en kunnen mensen in verschillende situaties verschillende conflictstijlen aannemen.
   
2. Culturele invloeden: Het Thomas-Kilmann model is ontwikkeld in de westerse cultuur en kan niet altijd rechtstreeks worden toegepast op andere culturele contexten. Culturele verschillen kunnen invloed hebben op hoe mensen conflicten aangaan en oplossen, en deze nuances worden niet altijd weerspiegeld in het model.
   
3. Tijdsgebonden: Het model kan enigszins tijdsgebonden zijn en mogelijk niet volledig geschikt zijn voor veranderende omgevingen of moderne arbeidspraktijken. De aard van conflicten en de manier waarop mensen ermee omgaan, kunnen in de loop van de tijd veranderen.
   
4. Beperkte focus: Het model richt zich voornamelijk op conflictstijlen en heeft mogelijk minder aandacht voor andere belangrijke aspecten van conflictbeheersing, zoals de onderliggende oorzaken van conflicten, communicatievaardigheden en langetermijnoplossingen.
   
5. Individualiteit versus context: Het model legt de nadruk op individuele conflictstijlen, maar houdt mogelijk niet altijd rekening met de invloed van de context waarin het conflict zich voordoet. De situatie, de aard van de relaties tussen betrokken partijen en externe factoren kunnen ook van invloed zijn op hoe een conflict wordt aangepakt.
   
6. Geen waardeoordeel: Het model geeft geen duidelijk waardeoordeel over welke conflictstijl de beste is. Dit kan zowel een voordeel als een nadeel zijn. Terwijl het mensen de vrijheid geeft om hun conflictstijl aan te passen aan de situatie, kan het ook leiden tot onduidelijkheid over welke stijl het meest effectief is in een bepaalde context.

Al met al is het belangrijk om het Thomas-Kilmann model te beschouwen als een hulpmiddel en niet als een absolute waarheid. Het kan waardevol zijn bij het begrijpen van conflictstijlen en communicatie, maar het moet worden aangevuld met andere modellen en benaderingen om een volledig begrip van conflictoplossing te krijgen.

LITERATUUR
Thomas, K. W., and Kilmann, R. H. The Thomas-Kilmann Conflict Mode Instrument. Mountain View, CA: CPP, Inc., 1974.